MT

BLOG

اینجا براتون کلی قصه داریم، قصه ی جورابای رنگارنگ ...

از تولید تا نگهداریشون

نساجی در دوره باستان

دوره مادها

در میانه قرن هفتم پیش از میلاد قوم ماد مانن ملتی منظم و تابع سران لشگری و اداری ظاهر می شود .گنجینه گرانبهائی که اخیرا به تصادف در جنوب دریاچه ارومیه کشف شده از این زمان است و دلیل مقام بلند این دوره در تمدن آن است . این طایفه بزرگ ایرانی در سه منطقه آدربایجان ( ماد کوچک) عراق و کردستان ( ماد بزرگ) ری و اطراف آن( راکیانا) سکونت داشتند . از این زمان کشور ایران به صورت سازمان سلطنتی درآمد و مرکز قدرت به جنوب انتقال یافت و پایتخت در اکباتانا ( همدان) مستقر شد ( ایرانشهرجلد دوم ص 1790)

نخستین سردار مادی که در برابر آشوریان سرکشی کرد اودیا کویا دیوکس (Diokes) بود . او بنیان گذار سلسله پادشاهی ماد(708 ق. م) بود و از خود نام نیکی به یادگار د و با خواست ساکنان منطقه بر مسند قدرت نشست .

از آثار پارچه بافی در دوره مادیان بجا مانده های کمتری می توان یافت که به طور خلاصه به بعضی از آن ها اشاره می شود .طی حفاریهای به عمل آمده در سیلک کاشان در روی ظروف، تصاویری از مردان که پیاده می جنگیدند  و دارای کلاه خود با جیغه و پر و نیم تنه کوتاه چسبان هستند که دلیل کار پارچه بافی است کشف شده است.

روی یک مهر استوانه ای صورت جنگاوری بر پشت اسب منقوش است که با غولی می جنگد غول می جنگد غول نیز به همین طرز ملبس است و کفش های نوک برگشته پوشیده است در زمان مادها مواد عمده صادرات ایران عبارت بود از اشیا تجملی زرین و سیمین و احجار کریمه یا پارچه هائی که قلاب دوزی شده بود.

جامه های زمان مادی از پارچه هائی تهیه  می شد که با الوان مختلف قلاب دوزی شده بود و بنا به نظر سرجان مارشال Sir John Marshall شاید گلدوزی مدتها پیش از نقش های بافته شده درون بافت پارچه برای ایجاد طرح های مختلف روی پارچه به کار می رفت

 

 

 

 

 

در دوره مادها انواع پارچه های کتانی و پنبه ای و ابریشمی را در آثار باقی مانده مربوط به ماد می توان تشخیص داد و هم بافت ها و طرح ها ی مختلف پارچه ها را به قول آقای حکمت  ایرانیان باستان به تدریج در صنعت نساجی مهارت یافتند ، به طوری که در دوره روشنفکران است که ایرانیان دانش و اطلاعات خویش را در نساجی مرحله به مرحله به نسل ها می آموختند و آن اندازه پیشرفت کرده بودند که انواعی از این پارچه ها در سایر کشورها خریداران بسیار داشته است  مادها به داشتن جامه های فاخر با رنگ های روشن شهرت داشتند . بزرگان و اعیانی که با جامه های نفیس به روی ظروف برنز لرستان تصویر شده اند هم زمان مادها می زیسته اند شیوه مجلل لباس پوشی و مدهای قوم ماد، سبک را نخستین پادشاهان شاهنشاهی ایران یعنی هخامنشیان گشت

 از حجاری هائی که بر کوه کنده شده یک مادی را در حالی که لباس بر تن دارد و روی آن پوستی انداخته شده می توان ذکر کرد.

دوران مادها که اجداد قدیم هم میهنان کرد ما هستند و مدتها بر کشور ما حکومت کرده اند یکی از پرشکوه ترین ادوار تاریخ ما است .از نقوش بدست آمده از تخت جمشید دیده می شود که مادها کلاه نمدی تخم مرغی شکل بر سر دارند و این به این معنی است که آنها نمد مالی می دانسته اند ( نوعی پارچه بی بافت که قبلا به ان اشاره رفت)

مادها پس از حدود صد و پنجاه و هشت سال فرمانروایی به آرامی جای خود را به دولت آریایی دیگر، یعنی پارسها دادند . مورخان یونانی این دو سلسله را گویی یکی دانستند لباس ارغوانی که پادشاهان پارس بر تن داشتند همان جامه بلند و با وقار مردم ماد بود . از انجا که پارسیان سوارکار و ساکنین کوهستان بودند عادت داشتند از البسه ی تنگ و جسبان پوستی استفاده کنند و در بریدن و دوختن لباس در قالب و اندازه بدن مهارت داشتند . در حقیقت آنان اولین خیاطان بودند و به سرعت صنعت دوخت را به پارچه های سبک تر وفق دادند

 

 

 

 

 

دوره هخامنشیان

پارس ها که ایرانی بودند و از سده نهم قبل از میلاد نام و نشان آنها در کتیبه های آشوری آمده است نخست تابع آشور بودند و سپس اطاعت مادها را پذیرفتند آنان در حدود 700 ق م حکومت منطقه ای خود را به زعامت هخامنش در پارس آغاز کردند.

تاریخ ایران که متکی بر آثار مکتوب و سنگ نبشته ها است . در قرن ششم قبل از میلاد آغاز می شود . موسس این امپراطوری، کوروش بزرگ مقر خود را در پاسارگارد واقع در جنوب ایران تقریبا 120 کلیومتری شمال قرارداد . از تأسیسات و کاخهای وی هنوز هم ستونها و سنگ ها و دیوارهایی برجا مانده است نه چندان دور از این کاخ، در میان دره ای گور کوروش قرار دارد. این مقبره به صورت خانه های ایران باستان و از مکعب های وزین و حجیم سنگ چنان با صلابت ساخته شده است که توانسته است قرن ها دوام بیاورد و تا امروز هم به صورت اصلی خود باقی بماند. پیکر این فاتح بزرگ در حالی که در فرش پیچیده شده بود ( اهمیت فرش بافی آن زمان ) بر تابوتی از طلا قرار داشت  و کنار آن میزی از طلا با ابزار و ادواتی از طلا گذارده بودند. دیوارها و کف با پارچه هایی ارغوانی ( اهمیت پارچه بافی) پوشیده بود .

رشد صنعت نساجی در این دوره که ادامه صنعت مادیان بود با لباس ، نیم تنه، شلوار، کفش و اثاثیه خانه که بسیار مجلل ساخته می شد و برای استفاده اغنیاء به کار می رفت شروع شد..

آنچه تا بحال معلوم شده نمونه هایی از صنعت بافندگی زمان هخامنشی باقی مانده است ولی این صنعت چنان ترقی کرده  بود که وقتی اسکندر به دیدن قبر کوروش رفت ملاحظه نمود که تابوت طلائی او از فرش طریف و قشنگی پوشیده شده است و به ان غبطه خورد. از کتاب استردر تورات چنین بر می آید که قصرهای پادشاهان هخامنشی با پرده های زیبا و رنگارنگ مزین شده بود و لباس سربازان جاویدان که در حاشیه شوش نشان داده می شود دارای طرح و نقش مفصلی است